Κωδικός
Φ-307
Επίπεδο
Προπτυχιακό
Κατηγορία
Α
Διδάσκων
Ε. Ηλιόπουλος, Χ. Κατσίδης
ECTS
7
Ώρες
3
Εξάμηνο
Χειμερινό
Ανοικτό
Ναι
Προσφέρεται
Ναι
Ιστοσελίδα Διδάσκοντα
Ιστοσελίδα Μαθήματος
Σκοπός Μαθήματος
To µάθηµα αποτελεί το τελευταίο υποχρεωτικό εργαστήριο του Τµήµατος και αποτελείται από πειράµατα σύγχρονης φυσικής. Ο κάθε φοιτητής πρέπει να έρχεται προετοιµασµένος και ενηµερωµένος στα βασικά του πειράµατος από σηµειώσεις και την αντίστοιχη βιβλιογραφία, να γνωρίζει το περιεχόµενο και τις βασικές έννοιες της άσκησης µε την οποία θα ασχοληθεί. Μετά το πέρας του κάθε εργαστηρίου ο φοιτητής πρέπει να ετοιµάσει και να παραδώσει την πειραµατική αναφορά. Η παρακολούθηση στο µάθηµα είναι υποχρεωτική και κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου οι φοιτητές εξετάζονται από τον διδάσκοντα.
Πρόγραμμα
Τμήμα Α: Τρίτη, 13:00-16:00
Τμήμα B: Τρίτη, 16:00-19:00
Τμήμα B: Τρίτη, 16:00-19:00
Διδακτέα Ύλη
Τα πειράµατα τα οποία τελούνται ανά οµάδες των 2 ατόµων είναι:
Τεχνικές κενού: Περιγραφή συστηµάτων κενού. Αρχή λειτουργίας µηχανικής αντλίας και αντ λίας διαχύσεως. Όργανα µέτρησης κενού (µετρητής Pirani και µετρητής Penning). Ταχύτητα άντλησης. Αγωγιµότητα σωληνώσεων (για ιξώδη και µοριακή ροή). Τελική ταχύτητα εκκένωσης. Διαρροές και αντιµετώπιση.
Σιδηροµαγνητική υστέρηση: Μαγνητικό δίπολο και µαγνητική διπολική ροπή. Παραµαγνητισµός, διαµαγνητισµός, σιδηροµαγνητισµός και θερµοκρασία Curie. Νόµος του Ampere. Σχετική µαγνητική διαπερατότητα και µαγνητική διαπερατότητα του κενού. Επαγόµενο πεδίο και συνετικό πεδίο.
Φαινόµενο Hall: Δύναµη Lorentz. Tάση Hall. Συντελεστής Hall σε αγωγούς και ηµιαγωγούς (µε ένα ή δύο είδη φορέων). Ευκινησία φορέων. Χρήση του φαινοµένου Hall για την µέτρηση χαρακτηριστικών µεγεθών ηµιαγωγών (είδος, πυκνότητα και ευκινησία φορέων). Μαγνητοαντίσταση. Κβαντικό φαινόµενο Hall.
Πείραµα Frank - Hertz: Περιγραφή του ατόµου κατά Bohr. – Γιατί η µεταφορά ενέργειας στα άτοµα γίνεται κατά διακεκριµένα, ασυνεχή ποσά. Περί κβαντωµένων ενεργειακών σταθµών. Κίνηση ελευθέρου ηλεκτρονίου µεταξύ δύο σηµείων µε σταθερή διαφορά δυναµικού. Δυναµικό ιονισµού. Από τι εξαρτάται η πίεση ατµών του Hg. Γιατί πρέπει πρώτα να θερµάνουµε την λυχνία Hg, πριν εφαρµόσουµε τάσεις στα πλέγµατα και νήµατα της λυχνίας.
Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο: Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο, σωµατιδιακή – κυµατική φύση του φωτός, σταθερά του Planck. Φάσµα εκποµπής ατόµων. Κατανόηση πειραµατικής διάταξης, φωτοδίοδος, φράγµα περίθλασης, φασµατοσκόπιο.
Φαινόµενο Zeeman: Tι είναι και που οφείλεται το φαινόµενο Zeeman. Έννοιες spin και συνισταµένης µαγνητικής ροπής ατόµου. Κβαντικοί αριθµοί, παράγοντας Lande g, σύζευξη ατοµικών στροφορµών. Σηµασία του φαινοµένου Zeeman στην φασµατοσκοπία. Κατανόηση της πειραµατικής διάταξης. Ανώµαλο φαινόµενο Zeeman και φαινόµενο Paschen-Bach.
Μοριακή φασµατοσκία: Φάµα απορρόφησης Ι2: Δοµή διατοµικών οµοπυρηνικών µορίων. Προσέγγιση Born – Oppenheimer. – Hλεκτρονικές, δονητικές, περιστροφικές καταστάσεις. Μεταβάσεις απορρόφησης, αρχή Franck– Condon. Κατανοµή πληθυσµών στα δονητικά επίπεδα της θεµελιώδους ηλεκτρονικής κατάστασης. Ένταση γραµµών φάσµατος απορρόφησης. Μονοχρωµάτορας, οπτικό φράγµα, φωτοπολλαπλασιαστής, καταγραφικό.
Φασµατοσκοπία ακτίνων: Εκποµπή ακτίνων Χ από λυχνία µετάλλου. Απορρόφηση ακτίνων Χ από µέταλλα, συντελεστής απορρόφησης. Φωτοηλεκτρική απορρόφηση, σκέδαση Compton, δίδυµη γένεση. Σκέδασης Bragg. Σταθερά πλέµγατος. Φασµατογράφος ακτίνων Χ, ανιχνευτής Geiger – Muller.
Ανιχνευτές ακτινοβολιών Ι: Ακτινοβολίες α, β, γ. Αλληλεπίδραση ακτινοβολίας µε την ύλη. Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο, φαινόµενο Compton, δίδυµη γένεση. Αρχή λειτουργίας σπινθηριστή. Φασµατοσκοπία ακτινοβολίας γ. Ενεργειακό φάσµα διάσπασης 60Co, 22Νa, 137Cs. – Φωτοπολλαπλασιαστής, πολυαναλύτης, ανάλυση ύψους παλµού. Διακριτική ικανότητα. Στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών διασπάσεων, κατανοµή Poisson, σφάλµα µέτρησης ρυθµού πυρηνικών διασπάσεων.
Ανιχνευτές ακτινοβολιών ΙΙ: Αρχή λειτουργίας ανιχνευτή Geiger – Muller, απόδοση και νεκρός χρόνος του ανιχνευτή. Νόµος απορρόφησης ακτινοβολίας, συντελεστής απορρόφησης, συντελεστής απορρόφησης µάζας. Νόµος διάσπασης, µέσος χρόνος ζωής, χρόνος υποδιπλασιασµού ενεργότητας ραδιενεργού ισοτόπου. Στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών διασπάσεωνδιασπάσεων.
Τεχνικές κενού: Περιγραφή συστηµάτων κενού. Αρχή λειτουργίας µηχανικής αντλίας και αντ λίας διαχύσεως. Όργανα µέτρησης κενού (µετρητής Pirani και µετρητής Penning). Ταχύτητα άντλησης. Αγωγιµότητα σωληνώσεων (για ιξώδη και µοριακή ροή). Τελική ταχύτητα εκκένωσης. Διαρροές και αντιµετώπιση.
Σιδηροµαγνητική υστέρηση: Μαγνητικό δίπολο και µαγνητική διπολική ροπή. Παραµαγνητισµός, διαµαγνητισµός, σιδηροµαγνητισµός και θερµοκρασία Curie. Νόµος του Ampere. Σχετική µαγνητική διαπερατότητα και µαγνητική διαπερατότητα του κενού. Επαγόµενο πεδίο και συνετικό πεδίο.
Φαινόµενο Hall: Δύναµη Lorentz. Tάση Hall. Συντελεστής Hall σε αγωγούς και ηµιαγωγούς (µε ένα ή δύο είδη φορέων). Ευκινησία φορέων. Χρήση του φαινοµένου Hall για την µέτρηση χαρακτηριστικών µεγεθών ηµιαγωγών (είδος, πυκνότητα και ευκινησία φορέων). Μαγνητοαντίσταση. Κβαντικό φαινόµενο Hall.
Πείραµα Frank - Hertz: Περιγραφή του ατόµου κατά Bohr. – Γιατί η µεταφορά ενέργειας στα άτοµα γίνεται κατά διακεκριµένα, ασυνεχή ποσά. Περί κβαντωµένων ενεργειακών σταθµών. Κίνηση ελευθέρου ηλεκτρονίου µεταξύ δύο σηµείων µε σταθερή διαφορά δυναµικού. Δυναµικό ιονισµού. Από τι εξαρτάται η πίεση ατµών του Hg. Γιατί πρέπει πρώτα να θερµάνουµε την λυχνία Hg, πριν εφαρµόσουµε τάσεις στα πλέγµατα και νήµατα της λυχνίας.
Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο: Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο, σωµατιδιακή – κυµατική φύση του φωτός, σταθερά του Planck. Φάσµα εκποµπής ατόµων. Κατανόηση πειραµατικής διάταξης, φωτοδίοδος, φράγµα περίθλασης, φασµατοσκόπιο.
Φαινόµενο Zeeman: Tι είναι και που οφείλεται το φαινόµενο Zeeman. Έννοιες spin και συνισταµένης µαγνητικής ροπής ατόµου. Κβαντικοί αριθµοί, παράγοντας Lande g, σύζευξη ατοµικών στροφορµών. Σηµασία του φαινοµένου Zeeman στην φασµατοσκοπία. Κατανόηση της πειραµατικής διάταξης. Ανώµαλο φαινόµενο Zeeman και φαινόµενο Paschen-Bach.
Μοριακή φασµατοσκία: Φάµα απορρόφησης Ι2: Δοµή διατοµικών οµοπυρηνικών µορίων. Προσέγγιση Born – Oppenheimer. – Hλεκτρονικές, δονητικές, περιστροφικές καταστάσεις. Μεταβάσεις απορρόφησης, αρχή Franck– Condon. Κατανοµή πληθυσµών στα δονητικά επίπεδα της θεµελιώδους ηλεκτρονικής κατάστασης. Ένταση γραµµών φάσµατος απορρόφησης. Μονοχρωµάτορας, οπτικό φράγµα, φωτοπολλαπλασιαστής, καταγραφικό.
Φασµατοσκοπία ακτίνων: Εκποµπή ακτίνων Χ από λυχνία µετάλλου. Απορρόφηση ακτίνων Χ από µέταλλα, συντελεστής απορρόφησης. Φωτοηλεκτρική απορρόφηση, σκέδαση Compton, δίδυµη γένεση. Σκέδασης Bragg. Σταθερά πλέµγατος. Φασµατογράφος ακτίνων Χ, ανιχνευτής Geiger – Muller.
Ανιχνευτές ακτινοβολιών Ι: Ακτινοβολίες α, β, γ. Αλληλεπίδραση ακτινοβολίας µε την ύλη. Φωτοηλεκτρικό φαινόµενο, φαινόµενο Compton, δίδυµη γένεση. Αρχή λειτουργίας σπινθηριστή. Φασµατοσκοπία ακτινοβολίας γ. Ενεργειακό φάσµα διάσπασης 60Co, 22Νa, 137Cs. – Φωτοπολλαπλασιαστής, πολυαναλύτης, ανάλυση ύψους παλµού. Διακριτική ικανότητα. Στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών διασπάσεων, κατανοµή Poisson, σφάλµα µέτρησης ρυθµού πυρηνικών διασπάσεων.
Ανιχνευτές ακτινοβολιών ΙΙ: Αρχή λειτουργίας ανιχνευτή Geiger – Muller, απόδοση και νεκρός χρόνος του ανιχνευτή. Νόµος απορρόφησης ακτινοβολίας, συντελεστής απορρόφησης, συντελεστής απορρόφησης µάζας. Νόµος διάσπασης, µέσος χρόνος ζωής, χρόνος υποδιπλασιασµού ενεργότητας ραδιενεργού ισοτόπου. Στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών διασπάσεωνδιασπάσεων.
Βιβλιογραφία
«Experiments in Modern Physics» – A. Melissinos, Academic Press (1966)
«Building Scientific Apparatus» - J.H. Moore, C.C. Davis, M.A. Coplan, Addisson – Wesley, London, (1983)
«Radiation Detection and Measurement» – Gleen F. Knoll, John Wiley & Sons, NY, (1979).
«Σύγχρονη Φυσική» – R. Serway, C. Moses, C. Moyer. Π.Ε.Κ.
«Building Scientific Apparatus» - J.H. Moore, C.C. Davis, M.A. Coplan, Addisson – Wesley, London, (1983)
«Radiation Detection and Measurement» – Gleen F. Knoll, John Wiley & Sons, NY, (1979).
«Σύγχρονη Φυσική» – R. Serway, C. Moses, C. Moyer. Π.Ε.Κ.